της Κλεοπάτρας Τσαμπλάκου
Αγία Σοφία ακούμε και νιώθουμε περήφανοι που είμαστε Έλληνες.
Αγία Σοφία σκέπτεται το μυαλό μας και χιλιάδες ερωτήματα ξεπροβάλλουν σαν τις πρωινές ακτίνες του ήλιου. Τι ήταν άραγε αυτή η Αγία Σοφία;
Αγία Σοφία σκέπτεται το μυαλό μας και χιλιάδες ερωτήματα ξεπροβάλλουν σαν τις πρωινές ακτίνες του ήλιου. Τι ήταν άραγε αυτή η Αγία Σοφία;
Αγία Σοφία μια από τις μεγαλύτερες ορθόδοξες εκκλησίες που έχουν χτιστεί σε όλο τον κόσμο. Η Βυζαντινή αυτή εκκλησία κτίστηκε στα χρόνια του μεγάλου Κωνσταντίνου αλλά λόγω πυρκαγιάς το 404μ.Χ. καταστράφηκε. Αυτό το γεγονός όμως δεν σήμανε το τέλος της. Όταν ανέβηκε στον θρόνο ο Ιουστινιανός αποφάσισε να ανοικοδομήσει την Αγία Σοφία στην σημερινή της μορφή. Το έργο αυτό ολοκληρώθηκε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και τα εγκαίνιά της τελέστηκαν στις 27 Δεκεμβρίου του 537μ.Χ.
Ο Ιουστινιανός ήταν ο Αυτοκράτορας που πρωτοπόρισε σε όλους τους τομείς στην εποχή του. Στα χρόνια του η Αυτοκρατορία απλώθηκε κυριολεκτικά σε όλη την λεκάνη της Μεσογείου και έφτασε στην μεγαλύτερη έκταση της. Στην Αγία Σοφία μεταφέρθηκαν υλικά από όλη την επικράτεια. Μ’ αυτό τον τρόπο ο Ιουστινιανός ήθελε να δείξει ότι σύμπασα η Αυτοκρατορία προσφέρει υλικά για την ανοικοδόμηση ενός λαμπρού ναού αφιερωμένου στον Χριστό που είναι η Σοφία Του Θεού. Έτσι επιστρατεύει τους αρίστους αρχιτέκτονες - γεννήματα της Μ. Ασίας-για να σχεδιάσουν και να εκτελέσουν ένα πρωτοφανές έργο που όμοιο του δεν θα υπάρξει.
Ο κυρίως χώρος του κτίσματος έχει σχήμα περίπου κύβου. Τέσσερις τεράστιοι πεσσοί, (κτιστοί τετράγωνοι στύλοι), που απέχουν μεταξύ τους ο ένας από τον άλλο 30 μ., στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα πάνω στα οποία εδράζεται τρούλος, με διάμετρο 31 μέτρων. Ο τρούλος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω στη βάση του
Γενικά ο ναός είναι ορθογώνιο οικοδόμημα μήκους 78,16 μ. και πλάτους 71,82 μ. Εσωτερικά διαιρείται από δύο κιονοστοιχίες εξαρτώμενες από τους πεσσούς σε τρία κλίτη. Ο όλος Ναός αποτελείται από τα εξής μέρη:
α. Το αίθριο
β. Ο έξω και ο κυρίως νάρθηκας
γ. Ο κυρίως ναός
Αρχιτέκτονες και υπεύθυνοι για την εκτέλεση αυτού του μεγαλόπνοου έργου ήταν:
Ο Ανθέμιος ο Τραλλιανός (474 – 534) Έλληνας αρχιτέκτονας και μαθηματικός, καθηγητής της Γεωμετρίας στην Κωνσταντινούπολη. Γεννήθηκε στην πόλη Τράλλεις της Λυδίας, από όπου και η προσωνυμία του. Ο Ανθέμιος συνεργάσθηκε με τον Ισίδωρο τον Μιλήσιο για την κατασκευή του Ναού της Αγίας Σοφίας (532 μ.Χ.), μετά από ανάθεση του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Τα τολμηρά σχέδια που κατέστρωσε ο Ανθέμιος για τον ναό της Αγίας Σοφίας επιδεικνύουν τόσο τις γνώσεις του, όσο και την άγνοιά του. Το κορυφαίο σχεδιαστικό του επίτευγμα εδώ αφορά τον τρούλο του ναού, που φαίνεται σαν να αιωρείται στον αιθέρα, πάνω από τα γήινα. Οι δεξιότητές του ως πολιτικού μηχανικού διαφάνηκαν και στην επισκευή των αντιπλημμυρικών έργων του Δάρας. Ο Ανθέμιος ήταν εξίσου ικανός ως μαθηματικός. Περιέγραψε την κατασκευή της ελλείψεως με νήμα και συνέγραψε πραγματεία πάνω στις κωνικές τομές, μία θαυμάσια προετοιμασία για τον σχεδιασμό του τρούλου της Αγίας Σοφίας. Συνέταξε επίσης μία επισκόπηση για τα είδη και τις διατάξεις των κατόπτρων.
Στενός συνεργάτης του ο Ισίδωρος ο Μιλήσιος Έλληνας μαθηματικός, μηχανικός και αρχιτέκτονας, που συμμετείχε στην ανοικοδόμηση του ναού της Αγίας Σοφίας, έχοντας μεγάλη συμβολή στην εκπόνηση και υλοποίηση των αρχιτεκτονικών σχεδίων. Πιθανότατα συμμετείχε επίσης στην κατασκευή άλλων έργων επί της αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού Α', όπως και στην επίβλεψη αντιπλημμυρικών και οχυρωματικών έργων.
Κωνσταντινούπολη δεν σημαίνει παρά Αγία Σοφία. Χιλιάδες άνθρωποι δεν ξέρουν τίποτε για τα υπέροχα τείχη της πόλης, ούτε σχημάτισαν ποτέ μια νοερή εικόνα από το Βόσπορο, κι όμως το όνομα του ξακουσμένου ναού της τους είναι οικείο. Ακόμα και για εκείνους που δεν τη γνωρίζουν παρά ελάχιστα, η Αγία Σοφία ταυτίζεται με ό,τι πιο μεγαλειώδες, πιο δοξασμένο, πιο ιστορικό και πιο ιερό υπάρχει μέσα στα επιτεύγματα της χριστιανικής αρχιτεκτονικής.
Ο Ιουστινιανός ήταν ο Αυτοκράτορας που πρωτοπόρισε σε όλους τους τομείς στην εποχή του. Στα χρόνια του η Αυτοκρατορία απλώθηκε κυριολεκτικά σε όλη την λεκάνη της Μεσογείου και έφτασε στην μεγαλύτερη έκταση της. Στην Αγία Σοφία μεταφέρθηκαν υλικά από όλη την επικράτεια. Μ’ αυτό τον τρόπο ο Ιουστινιανός ήθελε να δείξει ότι σύμπασα η Αυτοκρατορία προσφέρει υλικά για την ανοικοδόμηση ενός λαμπρού ναού αφιερωμένου στον Χριστό που είναι η Σοφία Του Θεού. Έτσι επιστρατεύει τους αρίστους αρχιτέκτονες - γεννήματα της Μ. Ασίας-για να σχεδιάσουν και να εκτελέσουν ένα πρωτοφανές έργο που όμοιο του δεν θα υπάρξει.
Ο κυρίως χώρος του κτίσματος έχει σχήμα περίπου κύβου. Τέσσερις τεράστιοι πεσσοί, (κτιστοί τετράγωνοι στύλοι), που απέχουν μεταξύ τους ο ένας από τον άλλο 30 μ., στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα πάνω στα οποία εδράζεται τρούλος, με διάμετρο 31 μέτρων. Ο τρούλος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω στη βάση του
Γενικά ο ναός είναι ορθογώνιο οικοδόμημα μήκους 78,16 μ. και πλάτους 71,82 μ. Εσωτερικά διαιρείται από δύο κιονοστοιχίες εξαρτώμενες από τους πεσσούς σε τρία κλίτη. Ο όλος Ναός αποτελείται από τα εξής μέρη:
α. Το αίθριο
β. Ο έξω και ο κυρίως νάρθηκας
γ. Ο κυρίως ναός
Αρχιτέκτονες και υπεύθυνοι για την εκτέλεση αυτού του μεγαλόπνοου έργου ήταν:
Ο Ανθέμιος ο Τραλλιανός (474 – 534) Έλληνας αρχιτέκτονας και μαθηματικός, καθηγητής της Γεωμετρίας στην Κωνσταντινούπολη. Γεννήθηκε στην πόλη Τράλλεις της Λυδίας, από όπου και η προσωνυμία του. Ο Ανθέμιος συνεργάσθηκε με τον Ισίδωρο τον Μιλήσιο για την κατασκευή του Ναού της Αγίας Σοφίας (532 μ.Χ.), μετά από ανάθεση του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Τα τολμηρά σχέδια που κατέστρωσε ο Ανθέμιος για τον ναό της Αγίας Σοφίας επιδεικνύουν τόσο τις γνώσεις του, όσο και την άγνοιά του. Το κορυφαίο σχεδιαστικό του επίτευγμα εδώ αφορά τον τρούλο του ναού, που φαίνεται σαν να αιωρείται στον αιθέρα, πάνω από τα γήινα. Οι δεξιότητές του ως πολιτικού μηχανικού διαφάνηκαν και στην επισκευή των αντιπλημμυρικών έργων του Δάρας. Ο Ανθέμιος ήταν εξίσου ικανός ως μαθηματικός. Περιέγραψε την κατασκευή της ελλείψεως με νήμα και συνέγραψε πραγματεία πάνω στις κωνικές τομές, μία θαυμάσια προετοιμασία για τον σχεδιασμό του τρούλου της Αγίας Σοφίας. Συνέταξε επίσης μία επισκόπηση για τα είδη και τις διατάξεις των κατόπτρων.
Στενός συνεργάτης του ο Ισίδωρος ο Μιλήσιος Έλληνας μαθηματικός, μηχανικός και αρχιτέκτονας, που συμμετείχε στην ανοικοδόμηση του ναού της Αγίας Σοφίας, έχοντας μεγάλη συμβολή στην εκπόνηση και υλοποίηση των αρχιτεκτονικών σχεδίων. Πιθανότατα συμμετείχε επίσης στην κατασκευή άλλων έργων επί της αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού Α', όπως και στην επίβλεψη αντιπλημμυρικών και οχυρωματικών έργων.
Κωνσταντινούπολη δεν σημαίνει παρά Αγία Σοφία. Χιλιάδες άνθρωποι δεν ξέρουν τίποτε για τα υπέροχα τείχη της πόλης, ούτε σχημάτισαν ποτέ μια νοερή εικόνα από το Βόσπορο, κι όμως το όνομα του ξακουσμένου ναού της τους είναι οικείο. Ακόμα και για εκείνους που δεν τη γνωρίζουν παρά ελάχιστα, η Αγία Σοφία ταυτίζεται με ό,τι πιο μεγαλειώδες, πιο δοξασμένο, πιο ιστορικό και πιο ιερό υπάρχει μέσα στα επιτεύγματα της χριστιανικής αρχιτεκτονικής.